GRZEGORZ BURKOWSKI FOTOGRAFIA PRZYRODNICZA Z                 DOLINY BARYCZY                                                                                                                                           I NIE TYLKO
                      

Pełzacz leśny (Certhia familiaris) – gatunek małego ptaka z rodziny pełzaczowatych (Certhiidae).
Występowanie
Zamieszkuje większość Europy łącznie z Wyspami Brytyjskimi (bez obszaru północno-zachodniej Francji, Holandii, półwyspów Iberyjskiego, Islandii i Apenińskiego), leśną strefę Azji do Japonii i Amerykę Północną. W porównaniu do pełzacza ogrodowego zamieszkuje tereny o chłodniejszym klimacie, położone bardziej na północy i wschodzie, jednak na dość dużym obszarze w centrum Europy zasięgi występowania obu gatunków pokrywają się. Zasadniczo osiadły, czasem koczujący. Zimuje w Europie. W całej Polsce średnio liczny ptak lęgowy i zimujący. Spotkać go można w górach aż do górnej granicy lasu. W październiku na Wybrzeżu obserwuje się osobniki z północnej Europy wędrujące wtedy na południe aby tak spędzić zimę.
Opis:
Ptak o bardzo smukłej sylwetce, którą podkreśla jeszcze długi ogon i dziób. Obie płci ubarwione jednakowo i równie niepozornie (nie do odróżnienia w terenie). Upierzenie z wierzchu brązowe, nakrapiane jaśniejszymi plamkami, od spodu białe (często szaro lub brązowo przybrudzone od dotykania pni po których chodzi) doskonale maskuje wspinającego się po korze drzewa ptaka. Skrzydła paskowane beżowo, czarno i biało. Ogon brązowy, z długimi i sztywnymi sterówkami, którymi ptak podpiera się chodząc po pniach drzew. Nad okiem biała pręga sięgająca aż do podstawy dzioba, który jest długi i lekko zakrzywiony w dół. Bardzo podobny do pełzacza ogrodowego, od którego różni się kilkoma trudnymi do zaobserwowania z daleka cechami: trochę jaśniejszym odcieniem upierzenia, barwą kupra (u p. ogrodowego beżowobrązowy, u leśnego - biały), długością pręgi nad okiem, dzioba i tylnego pazura (u p. ogrodowego pręga krótsza i o barwie jakby przybrudzonej, dziób dłuższy i smuklejszy, tylny pazur krótszy niż u p. leśnego), długością ogona (krótszy u p. leśnego), szerszą białą brwią. Inny jest też nieco układ pasków i plamek na skrzydłach. Jest o wiele mniejszy od wróbla.
Zachowanie:
To ptak ruchliwy i mało płochliwy. Nie kryje się przed człowiekiem, choć maskujące upierzenie utrudnia zauważenie. Zimą i po okresie lęgowym często przyłącza się do innych gatunków tworząc stada mieszane - z sikorami, raniuszkami, kowalikami, dzięciołami i mysikrólikami. Razem szukają pokarmu i wzajemnie ostrzegają się przed drapieżnikami. Nie obserwuje się jednak grup złożonych tylko z tego gatunku. Szczególnie zimą kryje się też w dziuplach, a czasem nocuje w grupach po kilka osobników. Pełzacze układają się wtedy głowami do środka, a ogonami na zewnątrz. Gdy na danym terenie nie ma dziupli schronienia przed wiatrem i miejsca na noclegowisko szukają w odpowiadających im rozmiarem zagłębieniach w korze.
Głos:
Najpewniejszą cechą rozpoznawczą jest głos: u pełzacza leśnego śpiew składa się z opadającej sekwencji bardzo wysokich dźwięków - delikatnego szczebiotu, a następnie wysokiego długiego trelu stopniowo opadającego z końcowym zwrotem melodii. Wabi cienkim tsjuuu. W terenie jedynie po czystym szczebiocie zakończonym przyjemnym trelem można rozpoznać, że dany osobnik jest samcem. Strofy śpiewu pełzacza leśnego są dłuższe i cichsze niż u pełzacza ogrodowego. Samiec śpiewa na drzewie w ruchu w trakcie szukania pokarmu.